I am Pilgrim, van Terry Hayes schijnt de vakantiehit van dit jaar te zijn. Er liggen stapels van de Nederlandse vertaling bij de Ako en de Bruna. Op de cover van de Engelse editie van Corgi, die ik gelezen heb, wordt The Guardian aangehaald: "The only thriller you need to read this year." Gelukkig maar, want het is een boek van bijna 900 pagina’s en het concurreert dus flink in leestijd met alternatieve lectuur. Anderzijds leest het wel vlot en de Corgi-editie heeft flinke duidelijke letters, die ook bij schaars licht op een camping prima te lezen zijn. Ik heb mij er een aantal dagen goed mee vermaakt.
Het boek heeft twee spannende verhaallijnen die door elkaar lopen en ongeveer halverwege het boek ook kruisen: de ene van een fundamentalist die uit is op de vernietiging van de USA en de andere van een serie moorden in 'de privésfeer'. Het boek brengt je op exotische plaatsen, neemt je mee in de perfide wereld van van geheime diensten en jihadstrijd, geeft briljante oplossingen voor raadsels en problemen. Je kan ook nog eens je hart ophalen aan een aantal 'good guys' (m/v) en een aantal 'bad guys' krijgt terloops het verdiende loon. Tenslotte maakt de hoofdpersoon ook nog eens soort ontwikkeling door. Dus waar voor je geld (tijd) zou je zeggen.
Toch zijn er een aantal aspecten aan het boek waardoor ik mij uiteindelijk flink bekocht voelde.
Het verhaal van de onbekende aanvaller die geheel alleen werkt aan een nationale catastrofe en de geheime zoektocht naar zijn identiteit die wordt uitgevoerd door één briljante onderzoeker doet mij wel erg denken aan The day of the Jackal van Frederick Forsyth. Ook in de uitwerking ervan kom ik overeenkomsten tegen. Zoals het opraken van de tijd tot de aanval, het probleem van de identiteitswisseling en de uiteindelijke switch in aanpak en zelfs zo’n detail als marteling met behulp van een autoaccu. Maar originaliteit is natuurlijk heel lastig in dit genre en ook niet beslist nodig.
Wat hinderlijker is, is dat de auteur het boek in de „ik vorm” vanuit het perspectief van de held (de speurder) heeft geschreven. Zo iets is linke soep als je geen Raymond Chandler bent. Punt één moet je dan heel goed bedenken wat de verteller wel en niet kan weten en daar gaat het regelmatig mis. Vervelender is het echter als de held continu vertelt hoe geweldig hij is. Vergeleken bij deze held is de Old Shatterhand van Karl May een bescheiden kneus.
En hij is inderdaad ook niet mis, onze held. Hij blijkt zowel de reïncarnatie van Sherlock Holmes als Jason Bourne te zijn en in enkele scenes even grotesk als James Bond.
Een groot deel van het verhaal wordt geloofwaardig gemaakt, doordat omstandig het hoe en waarom wordt uitgelegd, zodat je als lezer denkt: „Gôh, daar is goed over nagedacht.” Als het accent echter zo op de feitelijkheden ligt, moeten die ook kloppen. Helaas doen ze dat niet altijd en dat wordt storender naarmate het boek vordert. Er duiken feitelijke onmogelijkheden op, zoals het cadeau doen van een paspoort zonder over een foto te beschikken of het aantreffen van een afbeelding op de reflecterende laag van een spiegel, een getijdenwerking die er niet is in de Middellandse zee. Er zijn vele inconsistenties. Bijvoorbeeld, als de terrorist echt zo goed over zijn test heeft nagedacht, zou hij hem anders hebben uitgevoerd. En zijn er fouten tegen de sociale setting van de plot. Wie bel je als je zwaar gewond bent en net de informatie hebt verworven die nodig is om de veiligheidsdiensten je land te laten redden? De directeur van die veiligheidsdiensten waarmee je heel intensief contact hebt en die precies weet wat er volgens moet gebeuren, of de president die je één keer hebt gesproken en van wie je het nummer nog nooit hebt gedraaid?
De auteur laat zijn verteller overdadig gebruik maken van vooruitwijzingen die kennelijk als cliff hanger moeten werken. "Had ik daar maar beter opgelet" , "dat zou mij later nog opbreken", "dat zou een fout blijken te zijn" etc. Dat wordt op den duur toch vervelend, vooral als een flink deel van de cliff hangers een slap vervolg krijgen.
Ten slotte had ik ook meer betekenis verwacht van de titel: I am Pilgrim. Pilgrim is natuurlijk de codenaam van held, maar die wordt in het verhaal nauwelijks gebruikt. Bovendien zou dit iets te goedkoop zijn. Bedoeld wordt ongetwijfeld dat de held in het verhaal tevens pelgrimsreis aflegt. In zijn geval een persoonlijke reis naar grotere zelfkennis. Ik kan niet ontkennen dat je het terug kan vinden, maar het is er wel met de haren bijgesleept.
Het is een onderhoudend boek, maar als je er zo veel tijd aan kwijt bent, dan wil ik meer dan dat. Als het een boek van 400 pagina’s was geweest had ik het een 7 gegeven, met ruim het dubbele een hele krappe 4.
P.S.
Ik ben nu een half jaar verder en ben inmiddels nog negatiever. Bedenk eens welke mooie boeken ik in dezelfde tijd had kunnen lezen! Vakantiehit? Vakantieshit!